Author: pvphuc

Tổn thương sụn khớp (còn được gọi là tổn thương sụn), hoặc tổn thương cả sụn và xương bên dưới (còn được gọi là tổn thương xương khớp), đều không có khả năng tự sửa chữa và dẫn đến kết quả gây ra chứng đau khớp và chức năng kém.

Các tổn thương như vậy thường gặp sau chấn thương, và nếu không được điều trị có thể dẫn đến viêm xương khớp. Khớp đầu gối thường bị ảnh hưởng nhất. Bệnh nhân trên 60 tuổi bị viêm xương khớp có nhiều khả năng phải thay khớp gối toàn phần. Tuy nhiên, bệnh nhân trẻ tuổi phải đối mặt với một vấn đề, đó là do khớp thay thế có tuổi thọ hạn chế, sau 10-15 năm bệnh nhân phải thay khớp mới, khi này tuổi của bệnh nhân đã lớn. Đồng thời, khi thay khớp gối lần thứ hai phải đối mặt với các kỹ thuật phức tạp và khó khăn hơn nhiều so với thay khớp lần đầu.

Do đó, các kỹ thuật nhằm thúc đẩy quá trình tái tạo sụn trong (hyaline) trở nên rất hấp dẫn, vì chúng vừa giúp sửa chữa mô, vừa cho phép bệnh nhân trẻ thực hiện được các hoạt động sinh hoạt trước đó. Kỹ thuật như vậy là được gọi là kỹ thuật cấy tế bào sụn tự thân (ACI).

ACI là một quy trình tương đối mới, hiện đại được sử dụng để điều trị các tổn thương toàn bộ (xuống xương) sụn khớp. Đây là kỹ thuật để tái tạo sụn trong trong một khu vực bị tổn thương hoặc bị hư hỏng của khớp thông qua việc cấy ghép các tế bào sụn. Kỹ thuật này đã được sử dụng rộng rãi kể từ khi nó được giới thiệu vào những năm 1980. Nó đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt cho điều trị các tổn thương sụn nằm ở cuối xương đùi. Ngoài các khớp khác của cơ thể, ACI cũng đã được thực hiện cho các tổn thương của xương bánh chè (đầu gối). ACI đã đạt được kết quả lâu dài tuyệt vời, cả về sửa chữa sụn và giúp bệnh nhân trở lại hoạt động như trước đó. Cấy tế bào sụn tự thân là một quy trình phẫu thuật hai giai đoạn.

Quy trình đầu tiên được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi trong vòng chưa đầy 30 phút. Bác sĩ phẫu thuật sẽ thu một mảnh sụn khớp nhỏ từ đầu gối bệnh nhân. Sinh thiết sụn này sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm để xử lý bằng enzyme nhằm phân lập các tế bào tiền thân tạo sụn. Đây là các tế bào sản xuất sụn của cơ thể. Sau đó, các tế bào tiền thân tạo sụn sẽ được nuôi tăng sinh về số lượng và gửi lại cho bác sĩ phẫu thuật khoảng 6 đến 8 tuần sau đó để cấy ghép.

Quy trình thứ hai là phẫu thuật. Phẫu thuật là một quy trình mở, theo đó một miếng vá nhỏ được khâu trên vùng sụn khớp bị khiếm khuyết. Các tế bào sụn đã được phân lập và nuôi tăng sinh số lượng sau đó được tiêm bên dưới miếng vá này. Tại đây, chúng dính vào đầu gối bệnh nhân để tạo thành cái gọi là sụn giống như hyaline và giống như sụn khớp tự nhiên. Sau khi cấy ghép, bệnh nhân bị giới hạn một khoảng thời gian không được mang vách nặng trong tối đa 8 tuần. Trong thời gian này, việc vật lý trị liệu được áp dụng đối với hoạt động của đầu gối và các hoạt động tăng cường khác theo chỉ định.Bác sĩ cũng có thể đề nghị sử dụng máy vận động thụ động liên tục (CPM) để cải thiện hiệu quả cấy ghép. Quay trở lại các hoạt động thể thao nhẹ thường được cho phép vào khoảng 6 tháng và trở lại các hoạt động thể thao đầy đủ trong khoảng từ 9 đến 12 tháng sau khi làm thủ thuật dựa trên sự phục hồi của bệnh nhân. Tỷ lệ thành công chung của ACI là khoảng 85% trong việc cho phép bệnh nhân quay trở lại các hoạt động mà không bị đau.

ACI được khuyên dùng cho những bệnh nhân trẻ tuổi có triệu chứng đau khớp và sưng, liên quan đến tổn thương khớp sụn.

Tại Việt Nam, chưa thấy có công bố nào về việc thực hiện liệu pháp này trong điều trị bệnh lý về sụn khớp.

Nguồn:

https://cartilage.org/patient/about-cartilage/cartilage-repair/autologous-chondrocyte-implantation-aci

https://www.ortho.wustl.edu/content/Patient-Care/2888/Services/Sports-Medicine/Overview/Knee/Autologous-Chondrocyte-Implantation.aspx

Phạm Vũ Tổng hợp và dịch

Việc thu các chất tiết từ tế bào gốc trung mô để làm thuốc là một bước quan trọng trong quá trình sản xuất thuốc. Thế nhưng rào cản lớn nhất về kĩ thuật hiện tại đó là các chất tiết bị trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào gốc trung mô; nhưng môi trường nuôi cấy chúng không đạt các tiêu chuẩn để sử dụng trên người. Lần đầu tiên tại Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp.HCM nghiên cứu và sản xuất thành công môi trường nuôi cấy để thu nhận chất tiết từ tế bào gốc; quan trọng hơn là môi trường nuôi cấy được sản xuất theo công nghệ và tiêu chuẩn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của sản phẩm có thể sử dụng trên người.

Tế bào gốc trung mô là một loại tế bào gốc có nhiều đặc tính đặc biệt. Khoảng 10 năm trở lại đây, tế bào gốc trung mô được sử dụng nhiều và trở thành loại tế bào gốc ứng dụng nhiều nhất trong những năm gần đây. Cơ chế trị liệu của chúng khá đa dạng; trong đó cơ chế tiết các chất để tác động lên tế bào và mô khác là một cơ chế được sử dụng rộng rãi trong điều trị. Ngày càng nhiều báo cáo cho thấy tế bào gốc trung mô sản xuất ra ngoài tế bào nhiều chất có hoạt tính kích thích tế bào gốc tự thân (nội sinh) của bệnh nhân tăng sinh, tự làm mới; ức chế quá trình xơ hoá; ức chế quá trình chết apoptosis. Việc thu các chất tiết từ tế bào gốc trung mô để làm thuốc là một bước quan trọng trong quá trình sản xuất thuốc. Thế nhưng rào cản lớn nhất về kĩ thuật hiện tại đó là các chất tiết bị trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào gốc trung mô; nhưng môi trường nuôi cấy chúng không đạt các tiêu chuẩn để sử dụng trên người. Lần đầu tiên tại Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp.HCM nghiên cứu và sản xuất thành công môi trường nuôi cấy để thu nhận chất tiết từ tế bào gốc; quan trọng hơn là môi trường nuôi cấy được sản xuất theo công nghệ và tiêu chuẩn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của sản phẩm có thể sử dụng trên người.

Theo các báo cáo gần đây; tế bào gốc trung mô sau khi cấy ghép vào cơ thể có thể tạo nên các tác động điều trị nhờ vào 3 cơ chế chính:

• (1) Chúng có thể di chuyển đến vị trí mô tổn thương, biệt hoá và thay thế các tế bào tổn thương
• (2) Chúng có thể gây nên đáp ứng điều biến miễn dịch trên cơ thể nhận mà từ đó điều chỉnh đáp ứng miễn dịch
• (3) Chúng có thể tiết ra các chất gây nên các tác động theo kiểu endocrine hay paracrine.

Hiện tại, một số sản phẩm từ tế bào gốc trung mô đã sử dụng một trong những cơ chế này để điều trị; trong đó việc sử dụng dịch tiết từ tế bào gốc trung mô có nhiều tiềm năng bởi lẽ nó là phương pháp không chứa tế bào nên dễ dàng sản xuất và sử dụng.

Với các công nghệ hiện tại, các chất tiết từ tế bào gốc trung mô sẽ trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào; việc sử dụng cocktail này có nhiều hạn chế vì môi trường nuôi tế bào không đạt tiêu chuẩn sử dụng trên người.

Để giải quyết vấn đề trên, Viện Tế bào gốc đã nghiên cứu phát triển môi trường nuôi cấy (tên thương mại MSCCult MV) là môi trường được sản xuất theo các tiêu chuẩn dược phẩm để sử dụng trên người.

MSCCult MV có nhiều ưu điểm vượt trội để việc thu dịch tiết như:

• Không chứa thành phần từ động vật
• Kích thích tế bào tiết chất nhiều hơn ra môi trường
• Bảo vệ các chất tiết không bị mất hoạt tính và phân huỷ
• Dịch nuôi chứa chất tiết đạt tiêu chuẩn sử dụng trên người (với điều kiện tế bào gốc trung mô đạt tiêu chuẩn và quy trình sản xuất đạt chuẩn)

Tế bào gốc trung mô tiết ra ngoài tế bào nhiều chất khác nhau có thể chia thành 3 nhóm chính:

1. Các phân tử protein tự do, các peptide, các chất phân tử nhỏ
2. Các túi tiết lớn (microvesicles)
3. Các túi tiết nhỏ nanovesciles (exosome)

Các phân tử protein tự do có thể là các yếu tố tăng tưởng như EGF, FGF… Trong khi đó các túi tiết chứa nhiều thành phần khác nhau kể cả các phân tử RNA. Những thành phần tiết này thực hiện nhiều vai trò sinh học quan trọng từ kích thích hình thành mạch máu mới, điều biến miễn dịch…

Tin: P. KHCN & SHTT, SCI

Ngày 31.07.2019, tập thể sinh viên thuộc Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc đã tổ chức buổi tổng kết năm học 2018-2019. Đến dự buổi tổng kết có sự hiện diện của ThS. Phan Lữ Chính Nhân_ Phó viện trưởng Viện Tế Bào Gốc và các thầy/cô của Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc.

Buổi tổng kết nhằm đánh giá, báo cáo hoạt động của sinh viên trong năm học vừa qua, đặc biệt là các sinh viên năm 4 vừa hoàn thành xong khóa luận tốt nghiệp của mình tại Viện và PTN. Theo đó, trong năm học 2018-2019, Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc có 40 sinh viên, học viên cao học. Trong đó có 24 sinh viên vừa hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, trở thành tân cử nhân khoa học. Sinh viên Nguyễn Sĩ Lương và Lê Thị Hằng đã đạt thành tích xuất sắc trong buổi báo cáo trước hội đồng Sinh học và Công nghệ sinh học.

Đối với mình, thời gian ở lab là tuổi trẻ, là trưởng thành, là một màu sắc chủ đạo của cuộc sống, là hành trang mà mình chuẩn bị cho tương lai. Và chắc chắn rằng sẽ không bao giờ quên khoảng thời gian này.

(Sinh viên Lê Minh Thuận _ nhóm Y học tái tạo cơ xương khớp)

Cảm ơn Viện Tế Bào Gốc_ ngôi nhà thân thương, ấm áp đã cho em nhiều kỉ niệm đẹp và chỉ dạy em những bài học quý giá_ tất cả sẽ theo em trên chặn đường sau này! Chúc cho Viện ngày một thành công và phát triển !

(sinh viên Phạm Thị Thùy Linh_ nhóm tín hiệu tế bào ung thư)

Tại buổi tổng kết, Các bạn sinh viên đã nhận được giấy chứng nhận học tập tại Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc. Cô Đào Thị Thanh Thủy, trưởng phòng Tổ chức hành chính và công tác sinh viên đã báo cáo tổng kết hoạt động. Thầy Phan Lữ Chính Nhân thay mặt Viện Tế Bào Gốc gửi đến các em những lời cảm ơn, những lời chúc vì đã đi cùng Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc trong hành trình sinh viên của mình. Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc mãi là nhà, là nơi luôn chào đón các bạn.

Bên cạnh đó, buổi tổng kết đã trở nên thân mật, đầy cảm xúc bởi những tiết mục văn nghệ đến từ các nhóm nghiên cứu.

Đại học chính là một cái ” thùng nhuộm lớn “. Mỗi người đều bị nhuộm thành những màu sắc không giống nhau. Nhưng chúng ta nhất định phải giữ được “màu sắc” vốn có của riêng mình.

(Sinh viên nhóm Hỗ trợ sinh sản sưu tầm)

Buổi tổng kết đã khép lại một hành trình, và chắc chắn rằng hành trình mới sẽ mở ra đầy tươi mới với các bạn. Hi vọng, Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc sẽ mãi là ngôi nhà thứ hai của các bạn

Tin: P. Thông tin truyền thông
Ảnh: Đức Phát, Ngọc Sương

Theo công bố của Clarivate và Elsevier, tạp chí Biomedical Research and Therapy do Biomedpress xuất bản hợp tác với Viện Tế bào gốc, Trường ĐHKHTN, ĐHQG Tp.HCM tiếp tục được duy trì trong danh sách tạp chí thuộc danh mục Emerging Sources Citation Index (ESCI) nằm trong cơ sở dữ liệu Web of Science của Clarivate và danh mục Scopus trong đợt xét tháng 5.2019. Đến nay, Biomedical Research and Therapy đã được chọn vào danh mục ESCI 4 năm (từ năm 2015) và Scopus 2 năm (từ năm 2018).

Trên thực tế Tạp chí Biomedical Research and Therapy được chọn trong danh mục Scopus từ năm 2015; tuy nhiên đến năm 2017 tạp chí bị loại ra khỏi danh sách; và được chọn lại vào năm 2018.

Biomedical Research and Therapy xuất bản lần đầu tiên vào năm 2014; do PGS.TS. Phạm Văn Phúc sáng lập hợp tác với NXB Springer-Nature. Đến năm 2015, tạp chí này bắt đầu xuất bản độc lập. Tạp chí này tập trung xuất bản các nghiên cứu dạng nguyên bản, tổng quan, báo cáo… về 2 chủ đề là sinh học và y học. Sau hơn 5 năm xuất bản, Tạp chí Biomedical Research and Therapy đã xuất bản hơn 500 bài báo. Tạp chí có hội đồng biên tập đa dạng từ hơn 10 quốc gia khác nhau như Việt Nam, Mĩ, Nhật, Đức, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nga, Malaysia, Trung Quốc, Canada… Nguồn tác giả của tạp chí cũng rất đa dạng, đến nay có hơn 20 quốc gia khác nhau nộp bài cho tạp chí như Việt Nam, Mĩ, Nhật, Nga, Trung Quốc, Iran, Iraq, Ấn Độ, Pakistan, Malaysia, Indonesia, Đức, Nigeria, Arap Saudi, Ukraine, Bangladesh…

Tất cả các tác giả Việt Nam khi công bố trên tạp chí này sẽ được giảm 40% phí xuất bản, chỉ còn 90 USD/bài; các học viên và nghiên cứu sinh có thể được miễn 100% phí xuất bản nếu gửi yêu cầu miễn phí xuất bản đến toà soạn để xem xét tại email: support@bmrat.org hay managingeditor@bmrat.org

Ngay từ khi thành lập Biomedical Research and Therapy đã thực hiện theo quy trình công bố chuẩn quốc tế theo hướng dẫn của Scopus, Web of Science và COPE, thực hiện phản biện peer-review nghiêm túc; hệ thống nộp bài chuyên nghiệp; hệ thống công bố trực tuyến chuyên nghiệp cùng với hệ thống chế bản hiện đại đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của tác giả và đọc giả.

Ban lãnh đạo tạp chí tiếp tục nâng cao chất lượng trong thời gian tới để được chọn vào danh mục Science Citation Index Expanded và có Impact Factor sớm.

Tất cả các tác giả Việt Nam khi công bố trên tạp chí này sẽ được giảm 40% phí xuất bản, chỉ còn 90 USD/bài; các học viên và nghiên cứu sinh có thể được miễn 100% phí xuất bản nếu gửi yêu cầu miễn phí xuất bản đến toà soạn để xem xét tại email: support@bmrat.org hay managingeditor@bmrat.org

Trang chủ của Tạp chí: http://www.bmrat.org

Theo danh sách các tạp chí thuộc Scopus của Elsevier công bố vào đợt này: chỉ có 2 đại diện là tạp chí xuất bản ở Việt Nam trong danh sách này là Biomedical Research and Therapy và Progress in Stem Cell. Xem thêm tại: http://helppublish.org/tap-chi-scopus-updated-5-2019/ Hay: https://www.elsevier.com/solutions/scopus/how-scopus-works/content

Tin Viện Tế bào gốc

Cuộc thi Stem Cell Innovation lần 6-2019 đã chính thức bắt đầu. Theo đó, cuộc thi sẽ diễn ra từ ngày 20/9/2019 đến 27/10/2019 trong sự tranh tài về cả kiến thức sinh học và ý tưởng tế bào gốc giữa các đội thi để giành lấy giải thưởng với tổng giá trị lên đến 150.000.000VNĐ

Stem cell innovation là cuộc thi học thuật hằng năm do Viện Tế bào gốc và PTN nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc đồng tổ chức. Cuộc thi nhằm tạo sân chơi học tập và nghiên cứu cho tất cả học sinh, sinh viên yêu thích lĩnh vực sinh học, công nghệ sinh học, y học, dược học và nông nghiệp, các lĩnh vực có liên quan đến tế bào và tế bào gốc trên người và động vật, kích thích khả năng sáng tạo để giải quyết các vấn đề về sinh học ứng dụng và y dược đáp ứng các yêu cầu của xã hội.

Đã trải qua 5 năm tổ chức, cuộc thi ngày càng chứng tỏ được mục đích đã đề ra ban đầu. Các học sinh, sinh viên trên toàn quốc, từ thủ đô Hà Nội đến những tỉnh miền trung như Huế, Đà Nẵng và các tỉnh phía nam đã cùng nhau quy tụ về Viện Tế bào gốc tại Linh Trung, Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh để thi đấu đầy gây cấn và hấp dẫn.

Chương trình ngày càng thu hút được nhiều sự quan tâm và đăng kí dự thi của nhiều đội thi đa dạng lứa tuổi từ THPT đến đại học nhưng có cùng niềm đam mê khoa học.

Năm 2019, với tinh thần đó, Ban tổ chức đã chính thức khởi động cuộc thi lần thứ 6 nhằm tìm kiếm các ý tưởng sáng tạo về tế bào gốc, những tinh thần đam mê nghiên cứu, miệt mài học hỏi và tìm hiểu khoa học, dám nghĩ và biết làm. Trong cuộc họp, BTC đã đưa ra các phương án về nhân sự, công tác chuẩn bị, kế hoạch, nội dung …của cuộc thi năm nay. Theo đó, hình thức của cuôc thi sẽ thay đổi nhằm tạo thuận lợi cho thí sinh. Thí sinh đăng kí dự thi trực tuyến qua website cuộc thi: www.stemcellinnovation.com.vn. Các ý tưởng sáng tạo xuất sắc sẽ đi thẳng vào vòng chung kết mà không cần phải thi vòng loại trực tiếp. Thời gian diễn ra cuộc thi sẽ bắt đầu từ ngày 5/8/2019 đến 27/10/2019.

Cuộc thi sẽ diễn ra 3 vòng:

– Vòng sơ loại (trắc nghiệm trực tuyến): Kiến thức chung về sinh học, tế bào gốc

– Vòng loại (đối kháng trực tiếp): Kiến thức & ý tưởng tế bào gốc

– Vòng chung kết (đối kháng trực tiếp): Sáng kiến tế bào gốc 

Cơ cấu giải thưởng hấp dẫn, với nhiều giải thưởng phụ nhằm tạo cơ hội cho đội thi như sau:

• Giải thưởng chính:
• Giải nhất: 20.000.000 đ, kỉ niệm chương, giấy khen của Viện Tế Bào Gốc.
• Giải nhì: 15.000.000 đ, và giấy khen của Viện Tế Bào Gốc.
• Giải ba: 10.000.000 đ, và giấy khen của Viện Tế Bào Gốc.
• Giải khuyến khích :5.000.000 đ, và giấy khen của Viện Tế Bào Gốc.
• Tất cả các đội thi được vào vòng chung kết sẽ nhận được một khóa học tập và làm việc tại Viện Tế Bào Gốc.
• Các đội thi vào chung kết sẽ có cơ hội được hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất để thực hiện ý tưởng.
• Giải phụ:
• Đội cao điểm nhất vòng sơ loại: 1.000.000 đ
• Đội có ý tưởng được yêu thích nhất: 1.000.000 đ
• Rút thăm may mắn ở các vòng thi dành cho khán giả với tổng giải thưởng hơn 15.000.000 đ.

Stem cell innovation quay trở lại với một phiên bản mới, một hành trình tìm kiếm ý tưởng mới lại bắt đầu. Với tinh thần đam mê nghiên cứu và yêu khoa học, đặc biệt là trong lĩnh vực tế bào gốc, hi vọng rằng đây sẽ là mùa giải đáng nhớ trong các đội thi.

BTC SCI2019

Chiều ngày 06/09/2019, trong chương trình làm việc với Đại Học Quốc Gia Tp.HCM, Đại tá Nguyễn Trường Thắng, Ủy viên thường vụ Thành uỷ Tp.HCM, Tư lệnh Bộ Tư Lệnh Tp.HCM đã đến thăm Viện Tế Bào Gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp.HCM.

Tại Viện Tế Bào Gốc, PGS.TS. Phạm Văn Phúc – Viện trưởng Viện Tế Bào Gốc đã hân hạnh đón tiếp Đoàn. Đại diện Viện, Viện Trưởng đã giới thiệu các thành tựu nổi bật trong hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ của Viện trong thời gian qua, đặc biệt là các sản phẩm ứng dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh như Cartilatist, Modulatist, Skinatist, các kit như 5PRP kit, Cool PRP kit, Cell Extraction kit… cùng với các dây chuyền công nghệ khác do Viện Tế Bào Gốc nghiên cứu và sản xuất.

Đoàn làm việc của Bộ Tư Lệnh rất quan tâm đến những sản phẩm khoa học công nghệ của Viện Tế Bào Gốc. Viện Tế bào gốc hi vọng có thể mang những kết quả nghiên cứu khoa học của mình phục vụ cho Bộ Tư lệnh trong thời gian tới.

Tin & Ảnh: Phòng TT-TT

Khi đến được vị trí tổn thương thì tế bào gốc trung mô sẽ thực hiện chức năng sửa chữa bằng các cách khác nhau như tiếp tục tăng sinh để cung cấp nguồn tế bào gốc cho sửa chữa tổn thương, tham gia biệt hóa trực tiếp thành tế bào chức năng, hoặc tiết ra các yếu tố giúp huy động tế bào nội sinh đến vị trí tổn thương.

Sự di trú của tế bào gốc: Tại vị trí tổn thương, các yếu tố gây viêm được giải phóng sẽ kích hoạt tế bào nội mô mạch máu, biểu hiện các phân tử bề mặt cho sự bám dính và di cư của tế bào gốc. Đồng thời, tế bào gốc được huy động, tương tác với tế bào nội mô mạch máu để đi xuyên qua mạch máu, đến vị trí tổn thương để chữa lành.

Cách ghép tế bào gốc trung mô

Trước hết, làm sao để tế bào gốc đến được vị trí tổn thương? Có hai con đường chính để đưa tế bào gốc đến vùng tổn thương là ghép cục bộ và truyền tĩnh mạch.

Đối với ghép cục bộ, tế bào gốc được tiêm trực tiếp vào vùng tổn thương. Đây là cách chủ động để kiểm soát được chắc chắn rằng tế bào gốc được đưa đúng đến vị trí mà bác sĩ mong muốn.
Đối với con đường tiêm truyền qua tĩnh mạch, việc kiểm soát đường đi của tế bào phức tạp hơn. Thực tế, tại vị trí tổn thương, tế bào tổn thương và các tế bào xung quanh nó đã tiết ra các tín hiệu. Bản chất của các tín hiệu này là các yếu tố hòa tan trong máu, nó sẽ theo dòng máu đến khắp nơi trong cơ thể với thông tin phát ra báo hiệu rằng có tổn thương xảy ra tại một vị trí cụ thể trong cơ thể. Tùy vị trí tổn thương khác nhau mà các tín hiệu phát ra sẽ có những đặc trưng riêng và nhờ đó các tế bào gốc có thể nhận diện và đi đến được đúng vị trí. Bên cạnh khả năng tự có của cơ thể, bác sĩ cần phải can thiệp trước đó nhằm đưa tế bào đến đúng vị trí. Tế bào gốc được nhận tín hiệu sẽ bắt đầu quá trình hoạt hóa, di chuyển để đi đến vị trí tổn thương, tham gia chữa lành vết thương. Quá trình này được gọi là cư trú.
Quá trình di chuyển phức tạp của tế bào gốc được điều phối bởi một lượng lớn các cytokine, phân tử bám dính và các yếu tố tăng trưởng cần thiết cho việc kiểm soát tốt sự tái sinh các mô chức năng một cách an toàn và hiệu quả. Cytokine là các protein hay glycoprotein không phải kháng thể được sản xuất và phóng thích bởi các tế bào bạch cầu viêm và một số tế bào khác không phải bạch cầu. Các protein này hoạt động trong vai trò là các chất trung gian điều hòa giữa các tế bào trong cơ thể. Cytokine giúp tế bào “sống sót”, tham gia vào rất nhiều quá trình sinh học trong cơ thể như tạo phôi, sinh sản, tạo máu, đáp ứng miễn dịch, viêm.

Khả năng sửa chữa tổn thương
Các tế bào gốc trung mô (Mesenchymal Stem Cell – MSC) là các tế bào gốc đa tiềm năng, có thể biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau của mô bao gồm nguyên bào xương, nguyên bào sụn, tế bào cơ, tế bào mỡ,… Khi đến được vị trí tổn thương thì các MSC sẽ thực hiện chức năng sửa chữa bằng các cách khác nhau như tiếp tục tăng sinh để cung cấp nguồn tế bào gốc cho sửa chữa tổn thương, tham gia biệt hóa trực tiếp thành tế bào chức năng, hoặc tiết ra các yếu tố giúp huy động tế bào nội sinh đến vị trí tổn thương như đã đề cập ở trên.

Khả năng biệt hóa của tế bào gốc trung mô thành các tế bào khác.
Sau khi MSC đi tới các vùng mô bị tổn thương, chúng tương tác chặt chẽ với các kích thích tại chỗ, như các cytokine viêm, các phối tử (ligand) của Toll-like receptor (TLRs) và sự giảm oxy. Các yếu tố này có thể kích thích MSC sản xuất một số lượng lớn các yếu tố tăng trưởng để thực hiện nhiều chức năng cho sự tái sinh mô. Nhiều yếu tố là chất trung gian quan trọng trong sự hình thành mạch và ngăn ngừa quá trình chết theo chương trình của tế bào, ví dụ yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu VEGF, yếu tố tăng trưởng giống insulin 1 (IGF-1), yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi cơ bản (bFGF), yếu tố tăng trưởng tế bào gan (HGF), IL-6 và CCL-2.
Ngoài ra, các MSC có đặc tính lẩn tránh miễn dịch nên có tiềm năng ứng dụng lâm sàng lớn, đặc biệt đối với bệnh mảnh ghép chống vật chủ (graft-versus-host disease – GVHD).
MSC được chứng minh có hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh miễn dịch ở người. Cơ chế suy giảm miễn dịch do viêm là cơ sở cho việc thiết kế các mô hình ứng dụng lâm sàng của MSC. Đầu tiên, lựa chọn thời điểm tối ưu cho việc ghép MSC dựa trên cấp độ và tỷ lệ tiết cytokine khác nhau trong suốt tiến trình phát triển bệnh ở cơ thể người bệnh. Thứ hai, sử dụng cytokine để cảm ứng tế bào trước khi ghép hoặc bổ sung cytokine trước khi ghép có thể được ứng dụng để cải thiện hiệu quả điều trị của MSC. Thứ ba, hiệu quả điều trị của MSC phụ thuộc vào bản chất của các bệnh khác nhau do môi trường viêm khác nhau. Ngay cả đối với một bệnh cụ thể, sự đa dạng của vi môi trường trong các mô khác nhau cũng có thể tạo ra tác dụng chữa bệnh khác nhau của MSC. Hơn nữa cơ chế chính xác của MSC trong cơ thể có thể phức tạp hơn so với những thông tin thu nhận được ở mức in vitro. Do đó, việc xác định cơ chế chính xác sẽ giúp phát triển các phác đồ tốt hơn cho việc ứng dụng lâm sàng sử dụng MSC.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, tiềm năng của MSC giảm dần theo tuổi người hiến tế bào và thời gian nuôi cấy, do đó Hiệp hội Quốc tế về Liệu pháp Tế bào khuyến cáo chỉ nên sử dụng MSC mới tách từ những bệnh nhân trẻ tuổi, không nên sử dụng tế bào từ người cao tuổi, tế bào đã qua nuôi cấy hoặc bảo quản lạnh (tế bào đã qua nuôi cấy hoặc bảo quản lạnh sẽ tăng khả năng chuyển thành dạng ác tính, có khả năng tạo u cao). Nhìn chung, các thử nghiệm trên đã cho thấy tính an toàn cao của MSC khi sử dụng, đồng thời bệnh nhân phần nào cải thiện được tình trạng bệnh.

Ứng dụng trong chữa bệnh
Trên mô hình thí nghiệm động vật, MSC đã được chứng minh có khả năng làm giảm sự tiến triển của nhiều bệnh mạn tính như các bệnh thoái hóa thần kinh (bệnh Alzheimer, Parkinson), các bệnh tự miễn (viên khớp dạng thấp, tiểu đường typ I), các bệnh tim mạch (nhồi máu cơ tim)…
Ở người, trong khoảng 20 năm trở lại đây, số lượng các thử nghiệm lâm sàng và chữa trị sử dụng MSC đã tăng vượt bậc. Những bệnh được quan tâm nhiều nhất bao gồm các bệnh tim mạch, các bệnh tự miễn, viêm xương khớp, gan, rối loạn hô hấp…
Ở Việt Nam, các nghiên cứu về tế bào gốc đã xuất hiện từ khá lâu, nhưng thời gian đầu chủ yếu tập trung vào tế bào gốc tạo máu. Gần đây đã có nhiều nghiên cứu sâu hơn về MSC, một số nhóm nghiên cứu đã đạt được những thành công nhất định như Viện Tế bào gốc, ĐH KHTN TP. HCM, Bệnh viện Nhi Trung ương,… Các nhóm này đã phân lập được MSC từ nhiều nguồn khác nhau (tủy xương, mô mỡ, máu cuống rốn, tĩnh mạch dây rốn,…) với độ tinh khiết cao, đồng thời biệt hóa được MSC thành nhiều dạng tế bào khác nhau như tế bào tạo xương, cơ tim, tế bào beta tuyến tụy,… Một số bệnh như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính – COPD, thoái hóa khớp gối, bệnh Lupus ban đỏ hệ thống, đái tháo đường type 1 đã được chữa trị bằng liệu pháp tế bào gốc ở một số bệnh viện và thu được kết quả khả quan.

TS Vũ Bích Ngọc

Nguồn: http://khoahocphattrien.vn